Onderkoeling: Een Risico dat niet Genegeerd Mag Worden
Onderkoeling of hypothermie ontstaat wanneer het normale verdedigingsmechanisme van het lichaam tegen de kou ontregeld raakt. De 'centrale' lichaamstemperatuur daalt onder de 35°C, wat levensbedreigende reacties kan veroorzaken. Onderkoeling kan acuut of geleidelijk ontstaan over meerdere uren of dagen. Om dit fenomeen te begrijpen, kan het lichaam vergeleken worden met een ui, bestaande uit verschillende lagen die bescherming bieden tegen temperatuursschommelingen.
In de hersenen bevindt zich een thermostaat die de kerntemperatuur rond de 37°C handhaaft. Bij een stijging van de lichaamstemperatuur probeert het lichaam overtollige warmte snel af te voeren, terwijl het bij een daling door spiersamentrekkingen of hormonen de stofwisseling verhoogt, waardoor meer energie wordt verbruikt en warmte vrijkomt.
Lichaamsbeweging is een andere manier om warmte te produceren. Ongeveer driekwart van de gebruikte energie tijdens het sporten wordt omgezet in warmte.
Voorzorgsmaatregelen voor Sporters
Sporters moeten echter ook opletten voor onderkoeling, vooral na het sporten in koude omgevingen. De 'gevoelstemperatuur', beïnvloed door de windsnelheid, speelt een rol. Een lage buitentemperatuur, gecombineerd met wind en winddoorlatende kleding, kan ervoor zorgen dat de geproduceerde warmte tijdens sport onvoldoende is.
Bij langzame sporten zoals wandelen is bescherming tegen kou en wind cruciaal, vooral voor kinderen die weinig lichaamswarmte produceren en relatief meer warmte verliezen. Kinderen hebben ook meer huidoppervlak in verhouding tot het lichaamsvolume, waardoor ze meer warmte verliezen, vooral via het hoofd.
Alarmsignalen en Voorzorgsmaatregelen
De effecten van onderkoeling variëren afhankelijk van de ernst. Alarmfases omvatten afweerfase, uitputtingsfase en verlammingfase. Voorzorgsmaatregelen omvatten het luisteren naar weerberichten, aanpassen van uitrusting, vermijden van overmatig zweten, geen alcohol drinken, aangepaste voeding en extra aandacht voor kinderkleding.
Bij onderkoeling is het vermijden van verdere afkoeling essentieel. Natte kleding moet indien mogelijk worden vervangen door droge. Langzame opwarming is nodig om hartritmestoornissen te voorkomen. In ernstige gevallen moet medische hulp worden ingeroepen.
Sporten in de winter biedt vele voordelen, maar bewustwording van onderkoeling is cruciaal. Met de juiste voorzorgsmaatregelen kunnen sporters veilig genieten van winterse activiteiten.
